Engelliler, herkes gibi hak öznesi bireylerdir. Kamu ya da özel sektör tarafından sunulan tüm ürün ve hizmetlerin erişilebilir olması zorunludur.

2005 Yılında çıkarılan 5378 sayılı Engelliler Kanunu ile erişilebilirlik düzenlemelerinin yapılması zorunlu hale geldi ve süre verildi. Ancak, aradan geçen yıllar içinde sürekli olarak erişilebilirlik düzenlemeleri için verilen süre uzatıldı. 2005 Yılında doğan engelli bir bebek, erişilebilir olmadığı için çocuk parkına gidemedi, erişilebilir olmadığı için istediği okula gidemedi, erişilebilir olmadığı için arkadaşları ile birlikte çay / kahve içmek için bir kafeteryaya dahi gidemedi. Ya da engelli olduğu için tercih hakkı olmaksızın kendisine en uygun olan alan ve mekanı zorunlu olarak kullandı. Isparta’da hala kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimler bağlamında erişilebilirlik eylem planı yok. Göç yolda düzülür misali maalesef geçen engellilerin ömründen, çocukluğundan, gençliğinden, eğitim hayatından geçiyor…

Engelliler maalesef yoksulluk ile eşdeğer olarak görülüyor. Halbuki, 2022 yılında 4.4 milyon hane sosyal yardım aldı. Sizce 16 milyonu aşkın vatandaş engelli mi?

Her fırsatta toplumun sırtında bir yük olarak gösterilen engelliler son olarak toplu taşıma araçlarında engellilere sağlanan ücretsiz biniş haklarının ellerinden alınması ile bu bakış açısının olumsuz sonuçlarını tekrar yaşadı. Engellilerin toplu taşıma araçlarını çok kullanması, gereksiz kullanması, suistimal etmesi gerekçelerinin yanı sıra otobüs kooperatiflerine verilen Devlet desteğinin az olması, maliyeti karşılamaması gibi mali kaygılarla engelliler masaya konulan bir pazarlık enstrümanı oldu.

Halbuki, suistimal varsa tespit edilebilir, ilgilinin biniş hakkı süreli / süresiz iptal edilebilirdi. Ve Isparta’da engelliler için verilecek olan destekle ayakta kalıyorsa bu kooperatif her an iflas edebilir demektir.

Öte yandan Isparta’da ilginç bir durum daha yaşandı. Görme ve ortopedik engelliler ücretsiz binmeye devam ederken, diğer engel grupları kapsam dışı bırakıldı. Sanıyoruz; Isparta Özel Halk Otobüsleri Kooperatifi içinde bir sağlık kurulu oluşturularak, Dünya Sağlık Örgütü’nün engellilik sınıflandırmasına alternatif şu engelli, bu engelli sayılmaz diye işlem tesis edildi.

Engelliler Kanununa göre yaklaşık 19 yıldır toplu taşıma araçlarının ve mobil uygulamalarının da erişilebilir olması zorunlu hale geldi. Ancak, hala Isparta Özel Halk Otobüsleri Kooperatifi bu erişilebilirlik düzenlemelerini sağlamış değil. İnsan hakkı olarak bakarsak bu konuya engellilerin hakları hala ihlal edilmeye devam ediyor ama bazıları siz zaten ücretsiz biniyorsunuz ne erişilebilirliği diye bakıyor her halde.

Kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimler engelli bireylere mevzuattan kaynaklı görev ve yetkilerini kullanarak, çeşitli yardımlarda bulunuyorlar ancak bu adeta bir medya şovuna dönüyor. Engellilerin de insan olduğu ve yardım aldığını tüm şehrin bilmesinin gerekmediği, kişisel verilerin korunması ile ilgili mevzuata aykırılık teşkil ettiği ise kimse tarafından düşünülmüyor. Engelliler birer meta değil, hak öznesi bireylerdir.

Ve Isparta’da yıllardır 3 Aralık Dünya Engelliler Günü farkındalık günü olmasının aksine kutlama şeklinde icra ediliyor. Konserler, çalgılı – çengili eğlenceler, kermesler… Bugün neyi kutluyoruz? Niçin eğleniyoruz?

Engelliler gününde engelli bireylerin vur patlasın – çal oynasın mantığı ile eğlendirilmeleri farkındalık mı sağlıyor topluma ya da engelli haklarını Isparta yerelinde korumak ve geliştirmek için bir çalışmaya vesile mi oluyor?

Isparta yerelinde eğer bu özel gün ve haftalar, aynı mantık ile kutlanmaya devam edilirse engellilerin hakları ihlal edilmeye devam eder, engelliler için engellilerin olmadığı masalarda kararlar alınır ve sonra bu kararların ceremesini yine engelliler ve aileleri çekerler.

3 Aralık Dünya Engelliler Gününün bir kutlama ya da eğlence günü olmadığı, engelliler ile ilgili toplumda farkındalık sağlanarak, engelli haklarının savunuculuğunun yapıldığı, engellilerin ihtiyaç ve sorunlarının tespit edilerek, çözüm önerilerinin geliştirildiği ve herkes tarafından engellilerin de bir insan olarak, hak öznesi bireyler oldukları bilincinin oluştuğu 3 Aralıklar dileriz.

         Herkes için erişilebilir bir yaşam mümkün!

                                                                                                                                                                                            İsmail ÇEVİKBAŞ

                                                                                                                                                                                              Genel Başkan