Covid-19 salgını, pek çok hassas grupta olduğu gibi engelli bireyleri de olumsuz etkiledi. Engelli bireyler için zaten var olan ayrımcılık vakaları ve sorunlar, belirginleşerek daha da derinleşti.

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı resmi Twitter hesabından yaptığı bir açıklama ile engelli bireyler için şehirlerarası tren seyahatlerine sınırlama getirildiğini kamuoyu ile paylaştı. İlgili açıklama metni:

“Engelli yolcularımız trenlere binerken ve inerken yardım almakta, bu esnada yardımcı personelle kişisel temasları olmakta ayrıca ortak kullanılan yüzeylere de çok fazla temas etmektedirler. Sağlık Bakanlığının ve Bilim Kurulunun tavsiyeleri doğrultusunda, engelli yolcularımıza salgın bulaşma riskine karşı korunması amacıyla kısıtlama getirilmiştir. Ancak, engelli yolcularımız için kent içi Marmaray ve Başkentray trenlerinde herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.”

Yukarıdaki açıklama metni ilk bakışta engelli bireylerin sağlık durumlarının korunmasına karşı alınmış bir önlem gibi algılansa da geniş perspektif ile değerlendirildiğinde bu durumun aleni bir biçimde ayrımcılık olduğu görülmektedir. Bu kapsamda;

1- Covid-19 salgını sebebi ile Türkiye’de şehirlerarası seyahatler tüm vatandaşlar için sınırlandırılmış ancak Haziran 2020’de bu sınırlama kaldırılmıştır. T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın engelli bireylere yönelik şehirlerarası seyahat sınırlaması getiren bu açıklaması Anayasa ve uluslararası sözleşmeler ile diğer ilgili yasal mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

2- Şehirlerarası seyahatlerin sağlıklı bir biçimde gerçekleştirilmesi için “HES Kodu” uygulaması zorunlu hale getirilmiş ve risk grubunda olanlar için zaten seyahat sınırlaması devam etmektedir. Engelli olmayan bireyler için HES kodu yeterli iken engelli bireyler için HES kodunun geçersiz ve yetersiz sayılması da eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.

3- Engelli bireylerin yardımcı personel talep ettikleri ve ortak kullanım alanlarına da çok fazla temas ettikleri tamamen yanlış ve talihsiz bir açıklamadır. Bu açıklama; kamu erkinin bütün engel gruplarını ve buna bağlı olarak özel ihtiyaç ve gereksinimlerini de yok saydığının göstergesidir. Engelli bireyler de diğer vatandaşlar gibi salgın döneminde kişisel hijyen ve dezenfektasyona dikkat etmekteler, maske takarak önlemlerini almaktadırlar.

Bu açıklamanın ilerleyen dönemlerde engelli bireyleri toplumsal hayattan izole ederek, evlere kapatma girişimlerini de beraberinde getireceği endişesi ve kaygısını derinden yaşıyoruz.

Şöyle ki; şehirlerarası seyahatlerde trenlere alınmayan engelli bireyler aynı gerekçelerle şehir içi toplu taşıma araçlarına da alınmaz, eğitim – öğretim döneminde “ortak kullanım alanlarına çok temas ediyorsunuz” safsatasıyla engelli çocuklar okullara alınmaz, alışveriş merkezleri ve sosyal donatı alanları kapılarını engelli bireylere kapatırsa kim itiraz edebilir ki!

4- Eğer T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın kaygısı yardımcı destek personelinin sağlığını korumak ise “salgın dönemi süresince engelli bireylere yardımcı personel desteği verilmeyecektir” açıklaması yapar ve engelli bireyler de bu açıklamaya göre tren seferlerini tercih eder ya da etmezdi. Fakat, bu açıklama adeta engelli bireylerin toplumsal hayattan izole edilmeleri için fitil ateşlenmesi olarak görülmektedir.

5- Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulu, engelli bireylere yönelik bu kararı alırken hangi gerekçelere dayandırdılar bunun kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir. Çünkü, aynı Bakanlık salgının en hızlı yayıldığı dönemde idari izin verilen engelli personeli çalıştırmaya devam etmiş, yapılan girişimlerle bu uygulamadan vazgeçilmişti.

6- HES Kodu ile risk grubunda olup – olunmadığı tespit edilerek, seyahatine izin verilen şehirlerarası seferlere engelli bireyler alınmazken, hiçbir özel uygulama bulunmayan şehir içi seferlerde sınırlama olmaksızın seyahat edebilirler açıklaması zaten bu sınırlamanın bilimselliğine de gölge düşürmüştür.

Bu bağlamda; iyi niyetlerle alınmış olduğu ön kabulü ile bu kararın Bakanlık tarafından ivedilikle gözden geçirilmesini ve engelli bireylere yönelik şehirlerarası seyahat sınırlamasının kaldırılmasını talep ediyoruz.

Engelli bireyler de sorumlu bir vatandaş olarak, salgın döneminde birey ve toplum sağlığını korumaya yönelik tedbirleri alabilecek medeniyet ve iradeye sahiptirler.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur.

Herkes İçin Erişilebilir Yaşam Akademisi Derneği